Η επιτύμβια στήλη του Δικάστρου
ΝΙΚΑΙΑΣ, ΚΑΛΛΙΔΑΜΟΣ, ΦΙΛΙΣΤΑΣ

  Η επιτύμβια στήλη του Δικάστρου βρέθηκε το 1995 από τον Ανδρέα Καλότυχο στον πέρα-Μαχαλά Δικάστρου. Είναι πέτρινη από ντόπια πέτρα, με λειασμένη την πρόσοψη, σχήματος ακανόνιστου ορθογωνίου, με κωνική επίστεψη και φέρει οριζόντιους κύκλους στην κορυφή και ανθέμιο με έλικες στη βάση του κώνου. Έχει ύψος 0,66 μ, πάχος 0,12 μ και πλάτος 0,41 μ. στο μέσο και 0,32 μ. στη βάση της.

  Στην πρόσοψή της είναι χαραγμένα, κάθετα, με κεφαλαία γράμματα τα ονόματα, Νικαίας, Καλλίδαμος, Φιλίστας, χωρίς άλλα στοιχεία. Μερικά γράμματα, Σ. Κ. Α. και Ι., παρουσιάζουν από όνομα σε όνομα εμφανείς σχηματικές διαφορές και υποδηλώνουν, ότι χαράχτηκαν από διαφορετικούς χαράκτες, σε διαφορετικούς χρόνους. Τα ονόματα είναι διαχωρισμένα μεταξύ τους με εγχάρακτες οριζόντιες γραμμές.

Αξιολόγηση της στήλης

  Η στήλη είναι σήμα ταφικό και είχε τοποθετηθεί πάνω σε κοινό τάφο. Οι νεκροί ήταν τρείς και τα κύρια ονόματά τους ήταν Νικαίας, Καλλίδαμος, Φιλίστας. Η εγχάραξη στην ίδια στήλη των ονομάτων τους δείχνει, ότι οι νεκροί ανήκαν στην ίδια οικογένεια και ότι ο τάφος ήταν οικογενειακός.

  Οι διαφορές των γραμμάτων υποδηλώνουν ότι, οι Νικαίας, Καλλίδαμος, Φιλίστας, πέθαναν, ετάφησαν και χαράχτηκαν τα ονόματά τους στο επιτάφιο σήμα σε διαφορετικούς χρόνους. Οι νεκροί ήταν μέλη επιφανούς οικογένειας των Δολόπων, πιθανότατα αξιωματούχοι της πόλης-ακρόπολης, όπου το κάστρο κορφή-Τσούκα, στον πέρα-Μαχαλά Δικάστρου,

Χρονολόγηση της στήλης

  Η χρονολογία της ταφής των νεκρών δεν είναι χαραγμένη στην επιτύμβια στήλη και θα πιθανολογηθεί με ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία. Στην περιοχή, όπου βρέθηκε η επιτύμβια στήλη, ήταν το αρχαίο νεκροταφείο πόλης-ακρόπολης των Δολόπων, κάστρο κορφή-Τσούκα, όπου διασώζονται λείψανα οχυρώσεων πόλεων-ακροπόλεων των Δολόπων, ελληνιστικής περιόδου.

  Οι Δόλοπες ήταν λαός πολεμικός της εσχάτης Φθίας, από την Υστερο-Ελλαδική. Έλαβαν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και στον Τρωικό πόλεμο. Έφθασαν στην πολιτιστική τους ανάπτυξη, κατά τους αρχαϊκούς μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη των Αμφικτιονιών της Πυλαίας (Θερμοπυλών) και Δελφών και συμμετείχαν στα Αμφικτιονικά Συνέδρια, στην Ανθήλη και τους Δελφούς, με αντιπροσώπους τους, τον Πυλαγόρα και τον Ιερομνήμονα.

   Επιτάφιες ή επιτύμβιες στήλες με ίδια ονόματα βρέθηκαν και σε άλλες περιοχές και πόλεις της Ελλάδας: με το όνομα Νικαίας βρέθηκε στην Αρκαδία, με το όνομα Καλλίδαμος βρέθηκαν στην Τιθορέα, Ναύπακτο, Κρήτη, Κώ, Λέσβο, Ρόδο και Μέγαρα και με το όνομα Φιλίστας βρέθηκαν στην Ακαρνανία, Δήλο, Ρόδο, Αργολίδα και Αιτωλία. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν, ότι οι στήλες αυτές και τα ονόματα ανήκουν στην ελληνιστική περίοδο.

Αρχαιολογική-πολιτιστική αξία της στήλης

  Η επιτύμβια στήλη του Δικάστρου έχει μεγάλη αρχαιολογική και πολιτιστική αξία, για την περί τον Τυμφρηστό περιοχή και τους κατοίκους της. Είναι έργο εξαιρετικής λιθοτεχνίας και στοιχείο της πολιτιστικής ανάπτυξης του αρχαίου ελληνικού φύλου, των Δολόπων κατοίκων της περιοχής μας.

Βιβλιογραφία (κυριότερη): Ταφικά έθιμα αρχαίας Ελλάδας (Kurtz-Boardman), Αρχαία Ελληνική Θρησκεία (Burkert), H θρησκεία των Αρχαίων Ελλήνων (Martin-Metzgert), Iστορία του Ελληνικού έθνους, Αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα (D. Rocques).

Του Λεωνίδα Ιωάννου Καρφή

Αντιστρατήγου,ε.α.